چرا پاول دوروف، بنیان‌گذار تلگرام، قبل از بازداشت به جمهوری آذربایجان سفر کرده بود؟ - BBC News فارسی (2024)

۷ شهریور ۱۴۰۳ - ۲۸ اوت ۲۰۲۴

سعادت آکیف‌قیزی، بخش آذری بی‌بی‌سی

پس از پرواز با هواپیمای شخصی‌ از باکو و بازداشت در پاریس، اتهامات مختلفی علیه پاول دوروف، بنیان‌گذار تلگرام، مطرح شد.

حضور او در جمهوری آذربایجان هم‌زمان با سفر ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه به باکو در روزهای ۱۹ و ۲۰ اوت، باعث شد گزارش‌ها و شایعاتی درباره دیدار او با پوتین منتشر شود.

اطلاعات دقیقی درباره جزئیات سفر پاول دوروف به جمهوری آذربایجان در دست نیست، اما بخش آذری بی‌بی‌سی با بررسی آخرین پست‌های یولیا واویلووا، وبلاگ‌نویسی که گفته می‌شود با پاول دوروف به باکو رفته بود، برخی از جزئیات این پست‌ها را بررسی کرده است.

پاول دوروف کیست؟

پاول دوروف، میلیاردر ۳۹ ساله، متولد روسیه است و در زمان تاسیس شبکه اجتماعی وی‌کی (وِکنتاکته) در روسیه، یکی از بنیان‌گذاران آن بود.

او بعدها در یکی از مصاحبه‌هایش ادعا کرد که در سال ۲۰۱۴، دولت روسیه درخواست دسترسی به حساب‌های فعالان مخالف اوکراینی را داده، اما او این درخواست را رد کرده است.

پس از آن که دولت روسیه کنترل بیشتری بر اینترنت اعمال کرد و تلاش کرد شبکه اجتماعی وی‌کی را در اختیار بگیرد، دوروف سهام خود را در این شرکت فروخت و از روسیه خارج شد.

او به همراه برادرش شبکه پیام‌رسان تلگرام را تاسیس کرد.

گفته می‌شود دوروف در حال حاضر تابعیت امارات متحده عربی و فرانسه را دارد.

او به اندازه مارک زاکربرگ، بنیان‌گذار فیسبوک، یا ایلان ماسک، مالک ایکس، شناخته شده نیست و اطلاعات عمومی زیادی درباره او وجود ندارد.

مجله فوربز ثروت پاول دوروف را حدود ۱۵ میلیارد دلار تخمین زده است.

چرا دوروف به جمهوری آذربایجان رفت؟

منابع غیر رسمی به بخش آذری بی‌بی‌سی گفته‌اند که دوروف برای شرکت در یک دوره آموزشی مربوط به امنیت سایبری به باکو رفته بود.

اطلاعاتی در مورد جزئیات این دوره آموزشی وجود ندارد. اما این موضوع را می‌دانیم که جمهوری آذربایجان مرکز امنیت سایبری را با مشارکت موسسه فناوری «تخنیون» اسرائیل تاسیس کرده و قصد دارد طی سه سال صدها کارشناس را در این زمینه آموزش دهد.

گزارش‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد وبلاگ‌نویسان معروف و مدیران کانال‌های شبکه‌های اجتماعی به این دوره‌های آموزشی دعوت شده‌اند.

پاول دوروف در اواسط اوت، همزمان با سفر ولادیمیر پوتین، در جمهوری آذربایجان بود. دوروف در ماه‌های قبل از آن به کشورهای دیگر آسیای مرکزی سفر کرده بود.

دمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، در گفتگو با بی‌بی‌سی گزارش‌‌ها درباره دیدار دوروف با پوتین را رد کرد.

پس از آن که پوتین باکو را ترک کرد، کانال تلگرامی «بازا» نوشت که دوروف خواهان ملاقات با پوتین بوده، اما رئیس‌جمهور روسیه این درخواست را رد کرده است. در این گزارش، دلیلی برای این خواسته دوروف مطرح نشده است.

گفته شده که بنیان‌گذار تلگرام با مقام‌های رسمی جمهوری آذربایجان دیدار کرده، اما اطلاعات رسمی درباره چنین دیدارهایی وجود ندارد.

گمان می‌رود که او از مرکز امنیت سایبری که از یکی از پروژه‌‌های وزارت ارتباطات و فناوری‌های پیشرفته است، بازدید کرده است.

وزارت ارتباطات جمهوری آذربایجان به بی‌بی‌سی گفت که دوروف در هیچ یک از موسسات این وزارتخانه حضور نداشته و هیچ دیدار رسمی یا غیررسمی انجام نداده است.

دستیار پاول دوروف که گفته می‌شود همراه او در فرانسه بازداشت و بعدا آزاد شده، و به گزارش رسانه‌های خارجی بلاگری به نام یولیا واویلووا است، عکسی را از داخل ساختمانی در اینستاگرام منتشر کرده که طراحی سقف آن بسیار شبیه سقفی است که در عکس‌های منتشرشده در سایت رسمی مرکز امنیت سایبری جمهوری آذربایجان دیده می‌شود.

وزارت ارتباطات و فناوری‌های پیشرفته جمهوری آذربایجان هنوز به سوال بی‌بی‌سی درباره این عکس‌ها پاسخ نداده است.

رد پای یولیا واویلووا؛ دوروف کجای جمهوری آذربایجان بود؟

پست‌های این وبلاگ‌نویس در شبکه‌های اجتماعی و ویدیویی که گفته می‌شود دوروف در سفر به جمهوری آذربایجان به اشتراک گذاشته، جزئیات مشابهی دارند: به نظر می‌آید که هر دو در یک مکان تیراندازی می‌کنند. اما تشخیص اینکه این مکان در کدام منطقه جمهوری آذربایجان واقع شده، دشوار است.

ویدیوهایی که تیراندازی آن‌ها را نشان می‌دهد، شباهت مکانی دارند.

در کانال تلگرامی پاول دوروف، عکس‌هایی از سفر او به کشورهای آسیای مرکزی در ماه ژوئن به اشتراک گذاشته شده است.

این عکس‌ها با پست‌های یولیا واویلووا در اینستاگرام که هم‌زمان از قزاقستان، قرقیزستان و ازبکستان عکس و ویدیو منتشر کرده، هم‌خوانی دارد.

در استوری اینستاگرام یولیا واویلووا تصویر هلیکوپتری با پرچم جمهوری آذربایجان دیده می‌شود. او ویدیوهایی از دریاچه گویگول منتشر کرده و نوشته ۳ ساعت در شهر گنجه بوده است.

دوروف با چه اتهاماتی روبرو است؟

بر اساس اعلام دادگاه فرانسه، دوروف در چارچوب تحقیقات مربوط به افرادی بازجویی می‌شود که اسامی آن‌ها اعلام نشده و مظنون به ارتکاب چندین جرم هستند.

بر اساس اطلاعات موجود، پرونده شامل ۱۲ مورد اتهامی است. این اتهامات از جمله شامل «توطئه برای توزیع، عرضه یا ارائه سازمان‌یافته هرزه‌نگاری کودکان» و «مشارکت در تهیه، حمل و نقل، نگهداری، عرضه یا انتقال مواد مخدر» است. وضعیت دوروف در این پرونده هنوز مشخص نیست.

یک سخنگوی پلیس به خبرگزاری رویترز گفته است که پاول دوروف به دلیل همکاری نکردن با تحقیقات مربوط به جرایم مالی و سایبری در تلگرام، از سوی نهادهای ملی جرایم سایبری و کلاهبرداری، تحت بازجویی است.

واکنش تلگرام چیست؟

پس از دستگیری دوروف، تلگرام اعلام کرد که این شبکه به قوانین اروپا پایبند است و مطابق با استانداردهای این صنعت اداره می‌شود.

تلگرام گفت که بنیان‌گذار این شرکت «چیزی برای پنهان کردن ندارد» و افزود «این ادعا که شرکت یا مالک آن به دلیل سوءاستفاده از این شبکه مقصر است، بی‌معنی است».

فرانسه چه می‌گوید؟

به گزارش تلویزیون ت‌اف۱ فرانسه، دوروف می‌دانست که در فرانسه تحت تعقیب است و از رفتن به این کشور خودداری می‌کرد. هنوز معلوم نیست که چرا این بار او به فرانسه سفر کرده است.

امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، اعلام کرد که دستگیری دوروف به تحقیقاتی که در جریان است، مربوط می‌شود و «یک تصمیم سیاسی نیست».

او در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «بعد از دستگیری پاول دوروف، اطلاعات نادرست زیادی درباره فرانسه خواندم. فرانسه بیش از همیشه به آزادی بیان و ارتباطات، نوآوری و کارآفرینی پایبند است. و همواره همین‌طور خواهد ماند.»

تلگرام چیست؟

تلگرام که در سال ۲۰۱۳ تاسیس شد، یک شبکه پیام‌رسان و رسانه اجتماعی بزرگ در سطح جهانی است که مانند فیسبوک، واتس‌اپ، اینستاگرام، تیک‌تاک و وی‌چت محبوبیت زیادی دارد.

این پلتفرم به کاربران امکان ارسال پیام، عکس و فایل‌های بزرگ، ایجاد گروه‌های ۲۰۰ هزار نفری یا راه‌اندازی کانال‌های پخش با مخاطبان نامحدود را می‌دهد.

تلگرام در حال حاضر، نزدیک به یک میلیارد کاربر فعال دارد و به عنوان یک ابزار اطلاع‌رسانی مهم در مناطق درگیری، از جمله جنگ روسیه و اوکراین، شناخته می‌شود.

این شبکه به دلیل امکان انتشار اطلاعات نادرست در گروه‌های بزرگ، با انتقادهایی روبرو شده است.

منتقدان ادعا می‌کنند که در این پلتفرم محتوای مرتبط با نظریه‌های توطئه، نئونازیسم، آزار جنسی کودکان یا تروریسم به اشتراک گذاشته می‌شود.

واکنش روسیه چه بود؟

اگرچه دوروف ادعا می‌کند به دلیل فشارهای دولت روسیه، کشورش را ترک کرده، اما دستگیری او در روسیه با واکنش‌های خشم‌آلودی روبرو شد.

استیو روزنبرگ، خبرنگار بی‌بی‌سی در مسکو، می‌گوید روزنامه «نزاویسیمایا گازتا» در مقاله‌ای او را «زاکربرگ روسی» نامیده است.

در این مقاله تاکید شده: «این ضربه به تلگرام، تهدیدی برای ضربه زدن به روسیه محسوب می‌شود.»

در آوریل ۲۰۱۸، دولت روسیه دسترسی به تلگرام را مسدود کرد، اما در سال ۲۰۲۰ این ممنوعیت برداشته شد. امروز نه تنها مقام‌های روسیه، بلکه نظامیانی که در جنگ روسیه با اوکراین شرکت دارند، از این پلتفرم استفاده می‌کنند.

به گفته استیو روزنبرگ روزنامه «مسکوفسکی کامسامولتس» وضعیت موجود را زیر سوال برده و پرسیده «اگر تلگرام سقوط کند، [ارتش ما] چگونه خواهد جنگید؟»

تاتیانا موسکالکووا، بازپرس حقوق بشر نهاد ریاست جمهوری روسیه، ادعا کرده است که «دلیل واقعی دستگیری پاول دوروف بستن تلگرام است که پلتفرمی برای بیان حقایق درباره رویدادهای جهان است. همه کسانی که برای آزادی بیان مبارزه می‌کنند به این مسئله اعتراض دارند.»

با این حال، تاتیانا موسکالکووا اشاره‌ای به پیام‌رسان سیگنال که چندی پیش در روسیه ممنوع شد، یا یوتیوب با دسترسی محدود و همچنین فیسبوک و اینستاگرام که مسدود شده‌اند، نکرده است.